40. Yıl Deklarasyonu
Ütopyaya 2. Apel : Metropolleşen Türkiye'de Yerel Yönetim ve Güç Yapısı / 1994
Kentsel Toplumsal Hareketler Bağlamında bir Meslek Baskı Grubu olarak Mimarlar Odası'nın
Politikaları'nın Tarihsel Gelişimi - Bugün için Önerilebilecek Hipotezler
Kentsel Toplumsal Hareketler Bağlamında bir Meslek Baskı Grubu olarak Mimarlar Odası'nın
Politikaları'nın Tarihsel Gelişimi - Bugün için Önerilebilecek Hipotezler
Raşit Gökçeli, Y. Bölge Plancısı, Mimar.
Tarihsel Perspektif
Mimarlar Odası 1954'lerden beri meslek grubu olarak, dar teknokratik bakış açısından öte, toplumu bütünlüğü içerisinde kavrayan kapsamlı bir planlama anlayışını savunmuştur. Gerek 1960'ların "toplum hizmetinde Mimarlar Odası" gerekse 1970 ortalarında ortaya atılan "fiziki yapının sosyo ekonomik yapının bire bir mekansal karşılığı" olduğu temel savları 1990"lara kadar Mimarlar Odası'nın Kent yapısı ile ilgili temel bilimsel ve mesleki politikalarının belirleyici unsuru olagelmiştir.
Söz konusu bakış açısı, Mimarlar odası'nın sektörel disiplin alanlarında sarfettiği bilimsel ve mesleki çabalar yanısıra, kentin sosyolojisi ve makroformu, yerel yönetimler, yerel yönetimlerin örgütlenmesi, yerel yönetimlerin örgütlenmesinde emekçi sınıf ve katmanların söz ve karar sahibi olmaları, küçük üretim ve zanaatkarlık ile mühendisliğin, plancılığın ilişkileri, alanlarında da bilimsel üretim yapması sonucunu getirmiştir. Mühendis ve Mimarları bir mesleki kategori olarak ekonomik ilişki ve toplumsal bilinç göstergeleri açısından inceleyen araştırmalar, teknik beceriye haiz bir orta katman olarak, toplumu dönüştürmesi beklenen mekanizmalar ve güçler içerisinde mühendis ve mimarın konumu, Mimarlar Odası'nın irdeleme alanı içerisinde yer alagelmiştir.
Kuşkusuz böylesi bir bakış açısı, Mimarlar Odası'na tarihsel süreci içerisinde, kent ve kent yönetiminin dönüştürülmesinde, planlanacak toplumun en değişken mekanı olan kent ve kentin yönetimi konusunda özel yaklaşımlar kazandırmıştır . Bir yandan yerel yönetimin merkezi yönetim ile ilişkileri öte yandan plancıların bu mekanizmalar içerisinde ne biçimde ve hangi teknikleri kullanarak mücadele edecekleri, bu mücadelede diğer teknik kadrolarla (TÜTED) ve en geniş boyutta diğer çalışan emekçi kesimlerle (PLATFORMLAR) ne tür mücadele birliktelikleri ittifaklar kuracakları, Mimarlar Odası'nın sürekli uğraş verdiği, bilimsel katkılar koyduğu alanlar olagelmiştir. Bu neden ve saiklerle Mimarlar Odası Kadroları Dalokay örneği metropol Belediye Başkanları, (Bkz. Tarık Okyay, Raşit Gökçeli, Yerel Yönetim ve Güç Yapısı, Derleyenlerin Notu, Mimarlık 1977/2), Teoman Öztürk ve Yavuz Önen gibi uzun süreli TMMOB Başkanları, ve sayısız teknik ve bilimsel kadroları ile Yerel Yönetim ve Güç yapısı alanında teorisyenleri (I.Tekeli, T. Okyay, Y. Gülöksüz, ve Iller Bankası ekolü'ndeki gibi nicelerini) Türkiye Yerel Yönetim pratiği ve literatürüne kazandırmıştır.
Resmi toplumun ve söylemin ötesinde bir NGO, Hükümet Dışı Organizasyon niteliği ile Türkiye Planlama pratik ve teorisinde Mimarlar Odası'nın yarattığı katkılar toplumun akademik ve akademik olmayan kesimleri üzerinde daima etkili olagelmiştir.
Değişen Paradigmanın Ögeleri
Günümüzde ise bazı değişim süreçleri, Sosyal Formasyonu, Kenti, Planlama disiplinlerini ve mesleğin içinde yer aldığı sektörü hızla değiştirmektedir.
Yerel Yönetim olgusunun bu değişmelerin ışığında ve yukarıda belirtilen tarihsel perspektif ve bütünsel planlama anlayışı içerisinde yeniden değerlendirilmesi gerekmektedir.
-Birinci büyük değişme kütüğü, sibernetik devrimin kent üzerinde oluşturduğu dönüşümdür. Iletişim teknolojisinin getirdiği yeni parametreler, verimliliğin artması, çalışma zamanının azalması, bilginin yayılması, kent ve yapı mekanının dolaylı dönüşümü ve gündeme gelen ekolojik boyutlar, planlama kavramını, sosyal mücadele kavramını yeni bir perspektif içerisinde irdelemeyi gerekli kılmaktadır.
-Ikinci değişme kütüğü kentin ulusal devletten çok uluslarası bir sistemin ögesi haline gelmesi ve bu değişimin büyük sermaye ile geleneksel küçük üretim arasındaki dengeleri yeni baştan oluşturmasıdır.
-Üçüncü değişme kütüğü Türkiye gibi gelişmekte olan ekonomilerde, kentin kurumsal yapı ile enformel sektör arasındaki dengelerinde oluşan değişmelerdir. Bu değişmeler, geleneksel patronaj tipindeki politika üretimini de köklü olarak sorgulamaktadır. Dolayısı ile 1995'lerin yerel yönetim politikaları içerisinde rol oynayacak baskı gruplarının stratejilerini esastan değiştirmeleri gündemdedir.
Sonuç olarak Kent Yönetimi ve Örgütlenmesi alanında özel bir toplumsal mücadele tarihine sahip olan bir meslek grubu/demokratik kitle örgütü karışımı olarak tanımlanabilecek Mimarlar Odası'nın, yeni paradigma ışığında toplumsal ve mesleki amaçlarını gözeten yeni teori ve stratejilerini sunması gerekmektedir. Mimarlar Odasının değişen toplum ve kenti ile ilgili yeni bir ütopya üreterek 1970'lerde olduğu gibi topluma sunması ve bir çeşit 'ütopyaya 2. apel' çıkartarak, 1970'lerdeki gibi mesleki ve toplumsal kamuoyuna sunmasının zamanı gelmiştir.
Mimarlar Odası 1954'lerden beri meslek grubu olarak, dar teknokratik bakış açısından öte, toplumu bütünlüğü içerisinde kavrayan kapsamlı bir planlama anlayışını savunmuştur. Gerek 1960'ların "toplum hizmetinde Mimarlar Odası" gerekse 1970 ortalarında ortaya atılan "fiziki yapının sosyo ekonomik yapının bire bir mekansal karşılığı" olduğu temel savları 1990"lara kadar Mimarlar Odası'nın Kent yapısı ile ilgili temel bilimsel ve mesleki politikalarının belirleyici unsuru olagelmiştir.
Söz konusu bakış açısı, Mimarlar odası'nın sektörel disiplin alanlarında sarfettiği bilimsel ve mesleki çabalar yanısıra, kentin sosyolojisi ve makroformu, yerel yönetimler, yerel yönetimlerin örgütlenmesi, yerel yönetimlerin örgütlenmesinde emekçi sınıf ve katmanların söz ve karar sahibi olmaları, küçük üretim ve zanaatkarlık ile mühendisliğin, plancılığın ilişkileri, alanlarında da bilimsel üretim yapması sonucunu getirmiştir. Mühendis ve Mimarları bir mesleki kategori olarak ekonomik ilişki ve toplumsal bilinç göstergeleri açısından inceleyen araştırmalar, teknik beceriye haiz bir orta katman olarak, toplumu dönüştürmesi beklenen mekanizmalar ve güçler içerisinde mühendis ve mimarın konumu, Mimarlar Odası'nın irdeleme alanı içerisinde yer alagelmiştir.
Kuşkusuz böylesi bir bakış açısı, Mimarlar Odası'na tarihsel süreci içerisinde, kent ve kent yönetiminin dönüştürülmesinde, planlanacak toplumun en değişken mekanı olan kent ve kentin yönetimi konusunda özel yaklaşımlar kazandırmıştır . Bir yandan yerel yönetimin merkezi yönetim ile ilişkileri öte yandan plancıların bu mekanizmalar içerisinde ne biçimde ve hangi teknikleri kullanarak mücadele edecekleri, bu mücadelede diğer teknik kadrolarla (TÜTED) ve en geniş boyutta diğer çalışan emekçi kesimlerle (PLATFORMLAR) ne tür mücadele birliktelikleri ittifaklar kuracakları, Mimarlar Odası'nın sürekli uğraş verdiği, bilimsel katkılar koyduğu alanlar olagelmiştir. Bu neden ve saiklerle Mimarlar Odası Kadroları Dalokay örneği metropol Belediye Başkanları, (Bkz. Tarık Okyay, Raşit Gökçeli, Yerel Yönetim ve Güç Yapısı, Derleyenlerin Notu, Mimarlık 1977/2), Teoman Öztürk ve Yavuz Önen gibi uzun süreli TMMOB Başkanları, ve sayısız teknik ve bilimsel kadroları ile Yerel Yönetim ve Güç yapısı alanında teorisyenleri (I.Tekeli, T. Okyay, Y. Gülöksüz, ve Iller Bankası ekolü'ndeki gibi nicelerini) Türkiye Yerel Yönetim pratiği ve literatürüne kazandırmıştır.
Resmi toplumun ve söylemin ötesinde bir NGO, Hükümet Dışı Organizasyon niteliği ile Türkiye Planlama pratik ve teorisinde Mimarlar Odası'nın yarattığı katkılar toplumun akademik ve akademik olmayan kesimleri üzerinde daima etkili olagelmiştir.
Değişen Paradigmanın Ögeleri
Günümüzde ise bazı değişim süreçleri, Sosyal Formasyonu, Kenti, Planlama disiplinlerini ve mesleğin içinde yer aldığı sektörü hızla değiştirmektedir.
Yerel Yönetim olgusunun bu değişmelerin ışığında ve yukarıda belirtilen tarihsel perspektif ve bütünsel planlama anlayışı içerisinde yeniden değerlendirilmesi gerekmektedir.
-Birinci büyük değişme kütüğü, sibernetik devrimin kent üzerinde oluşturduğu dönüşümdür. Iletişim teknolojisinin getirdiği yeni parametreler, verimliliğin artması, çalışma zamanının azalması, bilginin yayılması, kent ve yapı mekanının dolaylı dönüşümü ve gündeme gelen ekolojik boyutlar, planlama kavramını, sosyal mücadele kavramını yeni bir perspektif içerisinde irdelemeyi gerekli kılmaktadır.
-Ikinci değişme kütüğü kentin ulusal devletten çok uluslarası bir sistemin ögesi haline gelmesi ve bu değişimin büyük sermaye ile geleneksel küçük üretim arasındaki dengeleri yeni baştan oluşturmasıdır.
-Üçüncü değişme kütüğü Türkiye gibi gelişmekte olan ekonomilerde, kentin kurumsal yapı ile enformel sektör arasındaki dengelerinde oluşan değişmelerdir. Bu değişmeler, geleneksel patronaj tipindeki politika üretimini de köklü olarak sorgulamaktadır. Dolayısı ile 1995'lerin yerel yönetim politikaları içerisinde rol oynayacak baskı gruplarının stratejilerini esastan değiştirmeleri gündemdedir.
Sonuç olarak Kent Yönetimi ve Örgütlenmesi alanında özel bir toplumsal mücadele tarihine sahip olan bir meslek grubu/demokratik kitle örgütü karışımı olarak tanımlanabilecek Mimarlar Odası'nın, yeni paradigma ışığında toplumsal ve mesleki amaçlarını gözeten yeni teori ve stratejilerini sunması gerekmektedir. Mimarlar Odasının değişen toplum ve kenti ile ilgili yeni bir ütopya üreterek 1970'lerde olduğu gibi topluma sunması ve bir çeşit 'ütopyaya 2. apel' çıkartarak, 1970'lerdeki gibi mesleki ve toplumsal kamuoyuna sunmasının zamanı gelmiştir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder