Mimarlık Dört Dörtlük Örenler Üretir (Auguste Perret)

Mimarlık Dört Dörtlük Örenler Üretir (Auguste Perret)

Raşit Gökçeli, Y. Bölge Plancısı, Mimar

Ekim 2014

http://rasitgokceli.blogspot.com.tr/

rasitgokceli@gmail.com

Notre-Dame du Raincy kilisesi dış görünüş

                                                                 Notre Dame du Raincy kilisesi iç görünüş

Bir yapının mimari değeri var ise ileride ören haline gelse bile değerinden ve ilginçliğinden bir şey kaybetmeyecektir!

“Mimarlık dört dörtlük örenler üretir” sözü betonarme’nin öncülerinden Auguste Perret’ye ait.

Auguste Perret, (1874-1954) betonarme kullanımında öncü rol oynamış Belçika doğumlu Fransız mimar idi.

Auguste Perret’nin en ilginç yapılarından biri 1922 de yapımı tamamlanan ve 1966 yılında dünya kültür mirası olarak tescillenen Notre-Dame du Raincy (Notr Dam dü Rensi okunacak) kilisesidir.

Betonarme mimarisinin ilk kült yapılarından biri olarak kabul edilen Notre-Dame du Raincy kilisesi on üç ay gibi kısa bir sürede düşük bir bütçe ile gerçekleştirildi. Yapının mimarlık dilini devrimci bir dönüşüme tabi tuttuğu kabul edilir. Betonarme o güne kadar yalnızca sanayide kullanılırken Auguste Perret bu yapısı ile malzemeye asalet ve prestij kazandırmıştır.

Birinci Dünya Savaşı ertesinde Raincy beldesi papazı bir savaşın anısına Raincy kilisesini inşa etmeye soyunur. Kentin azıcık periferisinde belediyeden ucuza devşirdiği bir arsada işe koyulur. Geleneksel malzemelerle yapılan projeler pahalıdır. Kasalar boştur. Kiliseyi inşa edecek yeterli maddi kaynak yoktur!

İşte tam o sırada olağanüstü bir mimar, Auguste Perret zamana ve paraya karşı olağanüstü bir çözüm getirir!

Dünyanın ilk betonarme tapınağını inşa etme işini üstlenir. Betonarme o güne kadar sadece sanayi yapılarında kullanılan estetik değeri bulunmadığı varsayılan “parya” muamelesi gören bir inşaat malzemesidir.

Raincy komünü Saint-Denis Paris’te inşa edilen bu atipik yapı 1966 yılında dünya kültür mirasına dahil edilir ve “betonarmenin kutsal tapınağı” olarak kabul görür!

Kilise rasyonalist usçu bir doktrin ile tasarlanır. Biçim strüktürden itibaren vücut bulmaktadır. Taşıyıcı elemanlar, sütunlar 32 tanedir mekan içerisinde görünür şekilde yer alırlar. Sütunlar mekanı ayıran bölmelerden bağımsız bir biçimde yer alırlar. Dış cephe sadedir.

Kilisenin mekanını dışarıdan ayıran bölmeler önceden dökülüş kalıplar ve o kalıpların içerisindeki vitraylardan oluşmaktadır.

Vitray ustaları Maurice Denis ve Marie-Alain Couturier’e ait ve Maurice Denis’in figuratif çalışmalarını içeren vitraylar Meryem Ana’nın hayatı ile ilgilidir. Vitrayların dekoratif unsurları vitray ustası Marguerite Huré tarafından inşaat süresi içerisinde yani kısa bir sürede imal edilmiştir.

Vitraylar kromatik bir renk cümbüşü içerisinde girişte soğuk bir maviden ve yeşilden giderek daha belirgin bir maviye ve merkezde kırmıza dönüşmektedir

Kilise 1990’da restore edilmiştir. Tokyo kentinin periferisinde kilisenin bir replikası (benzeri) inşa edilmiştir.

Yapının taşıyıcı elemanları az sayıda benzer kalıplardan üretilmiştir.

Son olarak Auguste Perret’nin laik bir dünya görüşüne sahip olduğunu vurgular iken Büyük mimarlarımızdan Vedat Dalokay’ın inşa edilemeyen Ankara Kocatepe Camii’ne atıf yapmayı uygun görüyorum.

Auguste Perret ve Notre-Dame du Raincy kilisesi ile ilgili bazı kaynaklar:

-       http://www.greatbuildings.com/buildings/Notre_Dame_du_Raincy.html

-       http://www.arte.tv/fr/architectures-l-eglise-notre-dame-du-raincy-d-auguste-perret/4178458,CmC=4241734.html

-       http://www.bluffton.edu/~sullivanm/france/raincy/perret.html

-       http://www4.culture.fr/patrimoines/patrimoine_monumental_et_archeologique/insitu/pdf/lebasPR-804.pdf

-       Le Havre, The City Rebuilt by Auguste Perret, World Heritage of Humanity  http://unesco.lehavre.fr/Clipping_file.pdf

-       Mark A. Togerson, An Architecture of Immanence, s.98 ve sonrası.