Robot Robota Karşı

Robot Robota Karşı

(Reklam Sanayii gelirlerinin internet korsanları tarafından ele geçirilmesi) (*)

Raşit Gökçeli, Y. Bölge Plancısı, Mimar

Eylül  2014

Kapitalizmin can suyunu sağlayan reklam endüstrisinin başı belada.

Son zamanlarda dijital teknolojilerin gelişmesi ile birlikte reklamlar maddi ortamlarda olduğu kadar sanal ortamlarda da yer almaya başladı.

Reklam endüstrisi giderek gazete, bill board v.b maddi ortamlar kadar sanal ortamları da kullanmaya başladı.

Kişisel bilgisayar kullanıcıları internet ortamında gezinirlerken reklamcılar tarafından izleniyor. Böylece en çok kullanılan internet siteleri potansiyel olarak en fazla tüketiciyi barındırmış olduklarından üreticiler mallarını tanıtmak için o sitelere reklam verecek reklamcıları tercih ediyor.

Peki üreticiler bu reklamcıları ve siteleri nasıl buluyor ? Onlara hangi yöntem ile ulaşıyorlar ?

Yöntem, tüketicinin internet ortamındaki her adımını, izleyen uzmanlaşmış sitelerin, bu tüketicilerin piyasadaki mal ve hizmetleri ne düzeyde talep ettiklerini belirlemeleri esasına dayanmakta. Sanal ortamda belirlenen bu muhtemel talep piyasa mallarını üreten üreticilere hangi sitelere reklam verdiklerinde daha fazla tüketiciye ulaşma şansına sahip olduklarını belirlemekte.

Sistem aynen borsalarda olduğu gibi alım ve satımları matematik algoritmalar vasıtası ile belirlemekte.

Dolayısı ile reklam endüstrisi de tamamen sanal ortamda matematik modellere bağlı olarak hesaplanan tüketici talep ve üretici arzının analizlerine bağlı olarak oluşan reklam alım ve satımları ile işlemekte.

Söz konusu matematik algoritmalar konusunda uzmanlaşmış siteler, internet ortamında çeşitli web sitelerinin aldığı ziyaretçi sayısını matematik algoritmalarla hesaplayan sayısal otomatlar tarafından oluşturulan değerlendirilmeler sonucunda oluşan reklam pastasını şekillendirmekte.

İşte tam bu aşamada bazı “korsanlar” sanal ortamda gerçek tüketiciler gibi bazı siteleri klikleyen sanal robotlar (bunlara “bot” tabir edilmekte) oluşturarak reklam verenlerin arama motorlarını aldatabilmekte.

Marx, paranın kapitalist sistem içerisinde insan fıtratını nasıl çarpıttığını, insani ihtiyaç ve hisleri üretilmiş ihtiyaç ve hislere dönüştürdüğünü, sonuç olarak insanı kendisine nasıl yabancılaştırdığını anlatır.

Burada maddi olarak üretilen mallar söz konusudur. Reklam sektöründe ise yaşanan “yabancılaşmanın yabancılaşmasıdır” !

Zaten yabancılaşmış üretim bu kez sanal ortamda bir kez daha yabancılaşmakta.

Mallar sanallaşmış sadece “para”nın gerçekliği kalmıştır.

Neticede robotlar tarafından saptanan reklam potansiyelinin aslında sahte robotlar tarafından gene sanal ortamda oluşturulan sanal “bot”lar tarafından üretilip üretilmediğini gene robotlar kontrol etmekte !

Ne diyelim kapitalizm ettiğini buluyor Allahın sopası yok ise reklam robotlarının sopası hiç yok!

(*) bkz. Le Monde Diplomatique, Ağustos 2014 sayısı, s. 19.