Mimarlık
Dört Dörtlük Örenler Üretir (Auguste Perret)
Raşit
Gökçeli, Y. Bölge Plancısı, Mimar
Ekim
2014
Notre-Dame du Raincy kilisesi dış görünüş
Notre Dame du Raincy kilisesi iç
görünüş
Bir
yapının mimari değeri var ise ileride ören haline gelse bile değerinden ve
ilginçliğinden bir şey kaybetmeyecektir!
“Mimarlık
dört dörtlük örenler üretir” sözü betonarme’nin öncülerinden Auguste Perret’ye
ait.
Auguste Perret, (1874-1954) betonarme
kullanımında öncü rol oynamış Belçika doğumlu Fransız mimar idi.
Auguste Perret’nin en ilginç yapılarından biri
1922 de yapımı tamamlanan ve 1966 yılında dünya kültür mirası olarak
tescillenen Notre-Dame du Raincy (Notr Dam dü Rensi okunacak) kilisesidir.
Betonarme mimarisinin ilk kült yapılarından
biri olarak kabul edilen Notre-Dame du Raincy kilisesi on üç ay gibi kısa bir
sürede düşük bir bütçe ile gerçekleştirildi. Yapının mimarlık dilini devrimci
bir dönüşüme tabi tuttuğu kabul edilir. Betonarme o güne kadar yalnızca
sanayide kullanılırken Auguste Perret bu yapısı ile malzemeye asalet ve prestij
kazandırmıştır.
Birinci
Dünya Savaşı ertesinde Raincy beldesi papazı bir savaşın anısına Raincy
kilisesini inşa etmeye soyunur. Kentin azıcık periferisinde belediyeden ucuza
devşirdiği bir arsada işe koyulur. Geleneksel malzemelerle yapılan projeler
pahalıdır. Kasalar boştur. Kiliseyi inşa edecek yeterli maddi kaynak yoktur!
İşte tam o sırada olağanüstü bir mimar, Auguste Perret zamana ve
paraya karşı olağanüstü bir çözüm getirir!
Dünyanın ilk betonarme tapınağını inşa etme işini üstlenir.
Betonarme o güne kadar sadece sanayi yapılarında kullanılan estetik değeri
bulunmadığı varsayılan “parya” muamelesi gören bir inşaat malzemesidir.
Raincy komünü Saint-Denis Paris’te inşa edilen bu atipik yapı 1966
yılında dünya kültür mirasına dahil edilir ve “betonarmenin kutsal tapınağı”
olarak kabul görür!
Kilise rasyonalist usçu bir doktrin ile tasarlanır. Biçim
strüktürden itibaren vücut bulmaktadır. Taşıyıcı elemanlar, sütunlar 32 tanedir
mekan içerisinde görünür şekilde yer alırlar. Sütunlar mekanı ayıran
bölmelerden bağımsız bir biçimde yer alırlar. Dış cephe sadedir.
Kilisenin mekanını dışarıdan ayıran bölmeler önceden dökülüş
kalıplar ve o kalıpların içerisindeki vitraylardan oluşmaktadır.
Vitray ustaları Maurice Denis ve Marie-Alain Couturier’e ait ve
Maurice Denis’in figuratif çalışmalarını içeren vitraylar Meryem Ana’nın hayatı
ile ilgilidir. Vitrayların dekoratif unsurları vitray ustası Marguerite Huré
tarafından inşaat süresi içerisinde yani kısa bir sürede imal edilmiştir.
Vitraylar kromatik bir renk cümbüşü içerisinde girişte soğuk bir
maviden ve yeşilden giderek daha belirgin bir maviye ve merkezde kırmıza dönüşmektedir
Kilise 1990’da restore edilmiştir. Tokyo kentinin periferisinde
kilisenin bir replikası (benzeri) inşa edilmiştir.
Yapının taşıyıcı elemanları az sayıda benzer kalıplardan
üretilmiştir.
Son
olarak Auguste Perret’nin laik bir dünya görüşüne sahip olduğunu vurgular iken
Büyük mimarlarımızdan Vedat Dalokay’ın inşa edilemeyen Ankara Kocatepe Camii’ne
atıf yapmayı uygun görüyorum.
Auguste Perret ve Notre-Dame du Raincy
kilisesi ile ilgili bazı kaynaklar:
-
http://www4.culture.fr/patrimoines/patrimoine_monumental_et_archeologique/insitu/pdf/lebasPR-804.pdf
-
Le Havre, The City Rebuilt by Auguste Perret, World Heritage of Humanity http://unesco.lehavre.fr/Clipping_file.pdf
-
Mark A. Togerson, An Architecture of Immanence, s.98 ve sonrası.
